Rak trzonu macicy

Co to jest rak trzonu macicy?

Macica jest narządem o gruszkowatym kształcie, w którym kobieta w ciąży nosi dziecko. Rak trzonu macicy (nazywany również rakiem endometrium) to nowotwór rozwijający się w błonie śluzowej wyściełającej jamę macicy, zwanej „endometrium”. 

Rak trzonu macicy jest jednym z najczęstszych nowotworów u kobiet. W 2018 r. rozpoznano go u ponad 380 tys. pacjentek. Rozwija się głównie u kobiet po menopauzie, przy czym najczęściej rozpoznaje się go po 40 roku życia.

Jakie są czynniki ryzyka raka trzonu macicy?

Nie wiadomo dokładnie, dlaczego rak trzonu macicy rozwija się u niektórych kobiet. Istnieją jednak pewne czynniki, o których wiadomo, że zwiększają prawdopodobieństwo rozwinięcia się tej choroby, zwane „czynnikami ryzyka”. Występowanie czynnika ryzyka u kobiety nie oznacza, że choroba na pewno się u niej rozwinie. Do czynników ryzyka raka trzonu macicy należą m.in.: 

• wiek ponad 40 lat
• przebycie menopauzy
• zwiększone stężenie hormonu zwanego estrogenem
• więcej lat krwawień miesiączkowych, np. ich rozpoczęcie w młodszym wieku lub przebycie menopauzy w późniejszym wieku
• brak przebytych ciąż
• nadwaga
• stosowanie tamoksyfenu w ramach leczenia raka piersi
• cukrzyca
• występowanie choroby genetycznej zwanej zespołem Lyncha (określanym również jako dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością, ang. skrót HNPCC)

Jakie są objawy raka trzonu macicy?

Najczęstszym objawem raka trzonu macicy są nietypowe krwawienia z pochwy. Wszelkie krwawienia z pochwy są nietypowe u kobiet, które przebyły menopauzę, natomiast u kobiet przed menopauzą mogą występować bardziej nasilone krwawienia lub krwawienia międzymiesiączkowe. Innymi mniej częstymi objawami, na które należy zwracać uwagę, są na przykład: 

• ból brzucha
• ból w trakcie stosunku
• ból pleców, nóg lub w obrębie miednicy
• utrata apetytu
• uczucie zmęczenia
• nudności

Jak się rozpoznaje raka trzonu macicy?

W przypadku podejrzenia raka trzonu macicy lekarz wykonuje najpierw badanie fizykalne, a następnie kieruje pacjentkę na badania diagnostyczne, które mogą obejmować: 

• badania krwi lub moczu
• wewnętrzne badanie ginekologiczne wykonywane przez pochwę
• USG macicy
• biopsję – pobranie próbki tkankowej z macicy w celu sprawdzenia, czy nie znajdują się w niej komórki nowotworowe

Po potwierdzeniu rozpoznania mogą zostać zlecone badania obrazowe (np. metodą rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej, pozwalające na uzyskanie szczegółowych obrazów wnętrza organizmu) lub prześwietlenie klatki piersiowej, aby pomóc lekarzom w ustaleniu rodzaju, stadium zaawansowania i stopnia złośliwości raka trzonu macicy (więcej informacji na ten temat podano poniżej). 

Jakie są rodzaje raka trzonu macicy?

Istnieje wiele różnych rodzajów raka trzonu macicy, jednak najczęstszym jest gruczolakorak (stanowi on 95 na 100 przypadków tego nowotworu). Gruczolakorak oznacza, że nowotwór wywodzi się z gruczołów błony śluzowej wyściełającej macicę. Rak trzonu macicy badany pod mikroskopem może się bardzo różnić wyglądem u różnych pacjentek, w związku z czym lekarze niekiedy dzielą go na 2 następujące typy: 

• typ 1 – należą do niego najczęstsze rodzaje raka endometrium (takie jak gruczolakorak), które są zazwyczaj powodowane przez zbyt dużą zawartość w organizmie hormonu zwanego estrogenem; nowotwory typu 1 rosną powoli i rzadziej ulegają rozsiewowi
• typ 2 – należą do niego rodzaje raka endometrium, które nie są powodowane przez estrogen; nowotwory typu 2 rosną szybciej i częściej ulegają rozsiewowi

Jakie są stadia zaawansowania raka trzonu macicy?

Stadium zaawansowania nowotworu trzonu macicy opisuje, gdzie on się znajduje i jak daleko rozprzestrzenił się na pobliskie tkanki i/lub w całym organizmie. 

• Stadium 1 – rak znajduje się tylko w obrębie macicy i nie doszło do jego rozsiewu.
• Stadium 2 – rak znajduje się w obrębie macicy i nacieka jej szyjkę.
• Stadium 3 – doszło do rozsiewu nowotworu do pochwy, jajników lub węzłów chłonnych.
• Stadium 4 – rak rozprzestrzenił się do pobliskich narządów, takich jak pęcherz moczowy lub odbytnica, bądź też do innych narządów, takich jak płuca lub kości.

Jakie są stopnie złośliwości raka trzonu macicy?

Stopień złośliwości raka trzonu macicy opisuje, jak szybko będzie prawdopodobnie rosnąć i rozprzestrzeniać się po organizmie.

• Stopień 1 – komórki nowotworowe wyglądają podobnie do zdrowych komórek i istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że powrócą po leczeniu.
• Stopień 2 – komórki nowotworowe wyglądają inaczej niż zdrowe komórki i istnieje większe prawdopodobieństwo, że powrócą po leczeniu.
• Stopień 3 – komórki nowotworowe bardzo się różnią od zdrowych komórek i istnieje największe prawdopodobieństwo, że powrócą po leczeniu.

Jakie są dostępne możliwości leczenia raka trzonu macicy?

Najczęściej stosowanymi metodami leczenia raka trzonu macicy są operacja chirurgiczna (w celu usunięcia jak największej ilości tkanki nowotworowej), radioterapia i chemioterapia (mające na celu zabicie komórek nowotworowych). Leczenie różni się w zależności od rodzaju, stadium zaawansowania i stopnia złośliwości nowotworu, przy czym w różnych krajach są zatwierdzone trochę inne zasady postępowania. 

Operacja chirurgiczna

W trakcie operacji chirurgicznej chirurdzy starają się usunąć jak najwięcej tkanki nowotworowej, aby zapewnić jak najlepsze rokowanie i zmniejszyć prawdopodobieństwo nawrotu raka po leczeniu. Może to obejmować usunięcie niektórych narządów rozrodczych, w tym jajników, jajowodów, macicy i szyjki macicy. W przypadku rozsiewu nowotworu sprawdzą oni również możliwość usunięcia jak największej ilości tkanki nowotworowej również z tych narządów. 

Radioterapia

Po operacji może zostać zastosowana radioterapia w celu zabicia wszelkich pozostałych komórek nowotworowych, których nie udało się usunąć w trakcie operacji. Radioterapia może mieć charakter zewnętrzny (źródło promieniowania znajduje się na zewnątrz ciała) lub wewnętrzny (źródło promieniowania jest wprowadzane do organizmu).  

• Radioterapia zewnętrzna – polega na zastosowaniu promieniowania radioaktywnego skierowanego na nowotwór ze źródła na zewnątrz ciała. W celu poddania się temu leczeniu konieczne będzie przychodzenie do miejscowego szpitala przez 5 dni w tygodniu w okresie kilku tygodni, jednak każda sesja napromieniania trwa zazwyczaj tylko kilka minut. O dokładnych terminach wizyt decyduje lekarz.
• Radioterapia wewnętrzna (brachyterapia) – ten rodzaj leczenia polega na umieszczeniu urządzenia emitującego promieniowanie wewnątrz ciała w sklepieniu pochwy, w pobliżu szyjki macicy, aby mogło oddziaływać bezpośrednio na guz nowotworowy. Urządzenie to zostaje wprowadzone z zastosowaniem znieczulenia (jest to albo znieczulenie ogólne [uśpienie], albo znieczulenie pozbawiające czucia od pasa w dół). Może zostać zastosowanych kilka sesji terapeutycznych w ciągu 1–2 dni (urządzenie emitujące promieniowanie pozostawia się wówczas wewnątrz ciała) lub w kilkudniowych odstępach (urządzenie usuwa się wówczas z ciała na zakończenie każdej sesji). O dokładnych terminach wizyt decyduje lekarz.

Chemioterapia

Chemioterapia polega na podawaniu leków, które mają powstrzymać wzrost komórek nowotworowych. Niekiedy chemioterapia jest podawana razem z radioterapią, co pozwala uzyskać lepsze efekty. Nazywa się to chemioradioterapią. Chemioterapia może polegać na podawaniu zestawu różnych leków, ponieważ czasem lepiej to działa niż podanie pojedynczego leku. Chemioterapia jest podawana w postaci kroplówki dożylnej, która trwa kilka godzin. Wymaga to regularnego zgłaszania się do szpitala lub poradni, przy czym o dokładnych terminach wizyt decyduje lekarz. 

Terapia hormonalna

W zależności od rodzaju raka trzonu macicy lekarz może zlecić leczenie hormonalne. Pomaga ono spowolnić lub zatrzymać rozrost komórek nowotworowych poprzez wyeliminowanie lub obniżenie stężenia pewnych hormonów w organizmie.

Obecnie są opracowywane nowe metody leczenia raka trzonu macicy. Są prowadzone badania kliniczne oceniające nowe leki i porównujące je z tymi, które są dostępne i aktualnie stosowane. Osoby zainteresowane tematyką badań klinicznych lub wzięciem udziału w takim badaniu prosimy o kontakt z lekarzem lub zapraszamy na stronę dotyczącą badań klinicznych na platformie Roche Wiedza Pacjenta (https://wiedzapacjenta.roche.pl/pl/faq/what-is-a-clinical-trial.html). 

Jakie jest rokowanie u osoby z rakiem trzonu macicy?

Rokowanie w raku trzonu macicy zależy od jego rodzaju, stadium zaawansowania i stopnia złośliwości w chwili rozpoznania. Informację na temat rokowania w indywidualnym przypadku można uzyskać od lekarza.

Przygotowane na podstawie ogólnodostępnych treści, aktualnych na dzień tworzenia materiałów.