Rak nerkowokomórkowy (RCC)

Czym jest jest rak nerkowokomórkowy, w skrócie RCC?
Nerki są częścią układu moczowego. Znajdują się w okolicy środkowej części pleców po obu stronach kręgosłupa. Głównym zadaniem nerek jest filtrowanie krwi i usuwanie nadmiaru wody oraz soli i produktów przemiany materii, które są ostatecznie wydalane w postaci moczu.

Nerki pełnią również inne funkcje, w tym:

• produkują hormon o nazwie renina, który pomaga w kontrolowaniu ciśnienia tętniczego krwi.
• produkują hormon o nazwie erytropoetyna, który pobudza szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek, aby organizm zawsze miał ich odpowiednią ilość.

Nerki zbudowane są z różnych rodzajów komórek. W zależności od miejsca i rodzaju komórki, mogą się rozwinąć różne rodzaje nowotworu nerki. Jednym z nich jest rak nerkowokomórkowy, inaczej RCC.¹

RCC to najczęstszy rodzaj nowotworu nerki i stanowi ok. 9 na 10 przypadków.

Istnieje kilka podtypów RCC. W zależności od rozpoznanego podtypu nowotworu można zastosować odpowiednie leczenie. Podtypy są określane na podstawie badania mikroskopowego wycinka guza. Najczęstszym podtypem RCC jest rak jasnokomórkowy, charakteryzujący się obecnością przejrzystych lub bardzo jasnych komórek. Stanowi około 7 na 10 pacjentów z RCC. Inne postacie to brodawkowaty RCC (około 1 na 10 pacjentów) i chromofobowy RCC (około 5 na 100 pacjentów).²

Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia RCC?
Nie znane są dokładnie przyczyny rozwoju RCC, ale istnieją określone czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby. Niektóre z nich to: 

• wiek – u osób powyżej 70. roku życia  występują większe szanse rozpoznania RCC, który z kolei rzadko występuje u osób poniżej 45. roku życia.³
• otyłość – nadwaga zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia RCC.^4,5
• palenie tytoniu – aktualni palacze, a także osoby palące w przeszłości są obciążeni większym ryzykiem wystąpienia RCC.^4,5
• płeć – prawdopodobieństwo rozpoznania RCC jest większe u mężczyzn niż u kobiet.⁵
• czynniki genetyczne i dziedziczne – niektóre rzadkie choroby dziedziczne mogą zwiększać szanse wystąpienia RCC. Osoby, których bliski krewny (np. rodzic, brat/siostra lub dziecko) miał w przeszłości RCC, mają około dwa razy większe szanse na rozwinięcie się tego nowotworu.⁵

Jakie są objawy RCC?
Najczęstszym objawem RCC jest krew w moczu, zwana inaczej krwiomoczem. Często zdarza się, że objaw ten pojawia się i znika, co może oznaczać, że rak jest na wczesnym etapie rozwoju i będzie łatwiejszy w leczeniu. U niektórych pacjentów można wyczuć na plecach w okolicy nerek guzek lub obrzęk. Bardziej ogólne objawy obejmują:⁶

• utratę masy ciała.
• wysoką temperatura ciała.
• nieustający (przewlekły) ból w okolicy pleców
• zmęczenie.
• utratę apetytu.
• ogólne złe samopoczucie.

W jaki sposób rozpoznaje się RCC?
Jeśli  występują  objawy, które mogą być spowodowane przez RCC, lekarz może przeprowadzić różne badania, aby dowiedzieć się, czy występuje problem z nerkami. Badania obejmują analizę moczu, aby sprawdzić, czy występuje w nim krew lub komórki nowotworowe, oraz badania krwi, aby sprawdzić, czy nie występują nieprawidłowości wskazujące na nowotwór.⁷ Może też zostać wykonane badanie USG wykorzystujące fale dźwiękowe do badania narządów wewnętrznych lub badanie metodą tomografii komputerowej wykorzystujące promienie Rentgena do wykonywania obrazów 3D.

Po postawieniu rozpoznania lekarz musi ocenić guz, aby sprawdzić stopień zaawansowania nowotworu oraz obecność ewentualnych przerzutów. Nazywa się to oceną stopnia zaawansowania nowotworu, gdzie stosuje się skalę punktów od 1 (najwcześniejsze stadium) do 4 (najbardziej zaawansowane stadium). Na tej podstawie lekarz może dobrać optymalne leczenie dla każdego pacjenta.⁷

Jeśli u pacjenta występuje duże ryzyko rozwoju RCC, potencjalnie z powodu predyspozycji genetycznych lub dziedzicznych, powinien być poddawany regularnym badaniom przesiewowym.. Dzięki nim lekarze mogą możliwie szybko wykryć chorobę. Nie ma jednak wiarygodnych badań przesiewowych w kierunku RCC w całej populacji.⁸

RCC jest określany jako „miejscowy”, jeśli nie rozprzestrzenił się poza nerki. Jest to stadium 1 lub 2. W takim przypadku najczęstszym postępowaniem jest leczenie chirurgiczne polegające na usunięciu guza, części nerki lub całej nerki. Czasami przed operacją podaje się dodatkowe leczenie, aby zmniejszyć masę guza. Jest to tzw. terapia neoadjuwantowa. Jest również możliwość podawania leczenia po operacji, aby upewnić się, że wszystkie komórki rakowe zniknęły, co pozwala obniżyć ryzyko nawrotu. Nazywa się to terapią adjuwantową.

O zaawansowanym RCC mówimy, gdy choroba rozprzestrzeniła się do węzłów chłonnych lub do innych narządów. Mówimy wówczas o nowotworze w 3 lub 4 stadium zaawansowania. Szanse pogorszenia się raka ocenia się także jako „niskiego ryzyka”, „średniego ryzyka” lub „wysokiego ryzyka”. W przypadku zaawansowanego RCC główny guz nerki lub sama nerka mogą być nadal usunięte chirurgicznie. Jeśli u danej osoby występują guzy rozsiane do innych części ciała, zwykle będzie potrzebne inne leczenie. Opcje leczenia najlepsze dla każdego pacjenta mogą też zależeć od rodzaju RCC. Lekarz udzieli informacji na temat innych dostępnych opcji leczenia.

Jakie są opcje leczenia zaawansowanego RCC?
Dostępne są różne  leki stosowane do leczenia zaawansowanego RCC. W tym  terapie celowane i immunoterapia.

Terapie celowane mogą zahamować niekontrolowany wzrost nowotworu. Jednym z  celów leczenia RCC jest białko o nazwie VEGF, które bierze udział w tworzeniu nowych naczyń krwionośnych przez nowotwór (tak zwana angiogeneza). Leki hamujące VEGF mogą zatrzymać rozwój raka.¹⁰ Inne cele to kinazy tyrozynowe i białko o nazwie mTOR. Kinazy tyrozynowe i mTOR pomagają komórkom raka rosnąć i dzielić się. Leki, które hamują działanie kinaz tyrozynowych lub mTOR, mogą hamować lub spowolnić rozwój raka.⁹

Immunoterapia działa poprzez wspomaganie układu odpornościowego w zwalczaniu komórek nowotworowych, może to odbywać się w różnych mechanizmach np. niektóre pomagają układowi immunologicznemu w rozpoznaniu komórek nowotworowych, inne wzmacniają siłę ataku układu odpornościowego na komórki nowotworowe.

W immunoterapii stosowane mogą być też tzw inhibitory punktów kontrolnych, niektóre z tych leków są już zarejestrowane do leczenia w RCC ale również toczą się badania kliniczne w innymi, w tym stosowania inhibitorów punktów kontrolnych w połączeniu z innymi lekami.

Przygotowane na podstawie ogólnodostępnych treści, aktualnych na dzień tworzenia materiałów.