Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic

Czym jest olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic?

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic jest chorobą spowodowaną zapaleniem określonych naczyń krwionośnych, zwanych tętnicami. Stan zapalny prowadzi do obrzęku i zgrubienia tętnic, co może spowodować ich zwężenie lub nawet zablokowanie. W takim przypadku dopływ krwi do tkanek może zostać ograniczony, w wyniku czego może dojść do uszkodzenia ważnych struktur anatomicznych. W niektórych przypadkach konsekwencje mogą być poważne. Na przykład zablokowanie tętnicy doprowadzającej ważny nerw w oku (tzw. nerw wzrokowy) może prowadzić do ślepoty.

Tętnice z boku głowy (zwane skroniowymi) to naczynia krwionośne najczęściej dotknięte tym stanem zapalnym. Z tego powodu olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic czasami nazywa się zapaleniem tętnicy skroniowej. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic może jednak również dotyczyć tętnic w szyi, górnej części ciała i ramionach.

Schorzenie jest nazwane olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic, ponieważ pod mikroskopem komórki w zajętych tętnicach wydają się duże lub olbrzymie.

Jakie są czynniki ryzyka olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic?

Powód, dla którego u niektórych osób dochodzi do olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic, nie jest całkowicie jasny. Są jednak pewne czynniki, o których wiadomo, że zwiększają ryzyko zachorowania na tę chorobę, zwane czynnikami ryzyka. Obecność czynnika ryzyka nie oznacza, że na pewno dojdzie do zachorowania. Czynnikami ryzyka olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic mogą być:

• Wiek – najpoważniejszym czynnikiem ryzyka olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic jest postępujący wiek. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic obserwuje się prawie zawsze po 50 roku życia.
• Płeć żeńska – olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic występuje nawet czterokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.
• Czynniki genetyczne – niektóre geny wiążą się z większym ryzykiem olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic.
• Palenie tytoniu
• Zwężenie tętnic (miażdżyca tętnic)
• Zakażenia

Jakie są objawy olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic?

Najczęstszym objawem, którego doświadczają osoby z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic, są bóle głowy. Bóle są zwykle odczuwalne z boku głowy (okolice skroni), ale mogą być również odczuwalne w przedniej, górnej lub tylnej części głowy i często są bardzo nasilone. Może również występować ból barków i bioder, nazywany polimialgią reumatyczną.

Inne częste objawy olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic obejmują zmęczenie, utratę apetytu, zmniejszenie masy ciała i objawy grypopodobne. U niektórych osób jedynym objawem olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic może być niewyjaśniona gorączka. U innych może również występować ból twarzy, języka lub gardła, zwłaszcza podczas żucia pokarmów bądź mówienia. Mogą również pojawić się zaburzenia widzenia, takie jak podwójne widzenie, prowadzące potencjalnie do utraty wzroku w jednym lub obojgu oczach, jeśli olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic nie będzie odpowiednio leczone.

Jak rozpoznaje się olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic?

Jeśli lekarz uzna, że u pacjenta może wystąpić olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic, zada pytania dotyczące objawów i zbada obszar wokół skroni. Pacjent zostanie skierowany na badania krwi i być może również do specjalisty w celu przeprowadzenia dalszych badań.

Specjalista może wykonać badanie ultrasonograficzne skroni i pobrać niewielki fragment tętnicy skroniowej (tzw. biopsja), aby zbadać go pod mikroskopem pod kątem objawów olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic. W przypadku biopsji obszar wokół skroni zostanie znieczulony przy użyciu środka, jaki stosują stomatolodzy. Zabieg jest bezpieczny i zwykle pozostaje po nim niewielka blizna lub w ogóle jej nie ma.

Jakie są dostępne opcje leczenia olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic?

Głównym celem leczenia olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic jest zatrzymanie stanu zapalnego i przywrócenie przepływu krwi w tętnicach objętych schorzeniem. Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic jest zazwyczaj leczone lekiem o nazwie prednizon i może obejmować codzienne przyjmowanie tabletek. Prednizon jest tak zwanym steroidem i wykazuje skuteczność w leczeniu olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic, ponieważ pomaga zmniejszyć stan zapalny. Ze względu na ryzyko ślepoty lekarz może rozpocząć leczenie jeszcze podczas wykonywania badań potwierdzających olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic.

Po rozpoczęciu leczenia objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni. Po 2-4 tygodniach, w zależności od odpowiedzi na leczenie, lekarz może rozpocząć zmniejszanie dawki prednizonu. Jednak większość osób nadal przyjmuje niską dawkę przez 1-2 lata, a niewielka liczba pacjentów może wymagać przyjmowania prednizonu do końca życia.

U wielu osób występują skutki uboczne stosowania steroidów, a lekarz może podać dodatkowe leki, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych problemów. Do skutków ubocznych leczenia sterydami należą:

• Rozwój zaćmy
• Złamania kości
• Zakażenia
• Podwyższone ciśnienie krwi
• Cukrzyca

Nie u każdego pacjenta wystąpi poprawa po leczeniu steroidami, a niektóre osoby, u których występują ciężkie skutki uboczne, mogą wymagać przerwania leczenia. W takich przypadkach potrzebne są inne leki. Obecnie jedyną zarejestrowaną metodą leczenia olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic jest tocilizumab. Tocilizumab jest skuteczny w olbrzymiokomórkowym zapaleniu tętnic, ponieważ ma działanie przeciwzapalne. Stosuje się go także w innych chorobach, na przykład w reumatoidalnym zapaleniu stawów.

Jakie są perspektywy dla osoby z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic?

Większość osób z olbrzymiokomórkowym zapaleniem tętnic nie musi być przyjmowana do szpitala i może przechodzić leczenie i badania kontrolne w lokalnym ośrodku. Jeśli jednak objawy są szczególnie nasilone lub pacjent nie jest w stanie ich kontrolować w domu, może być konieczny pobyt w szpitalu. Po skutecznym leczeniu olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic pacjenci muszą regularnie zgłaszać się do lekarza, aby sprawdzić, czy olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic nie nawróciło oraz czy nie występują skutki uboczne związane ze stosowaniem steroidów.